Węgorzewo – brama Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich

Udostępnij artykuł:

Historia Węgorzewa (dawniej niem. Angerburg) liczy ponad 450 lat. A jego prehistoria – jeszcze więcej. Tereny, na których powstało miasto, były w zamierzchłych czasach zamieszkiwane przez plemiona pruskie – w tym właśnie miejscu graniczyły ze sobą ziemie Galindów, Bartów i Jaćwingów. Wedle krzyżackich kronik, istnieć tu miał gród Angetete, zdobyty przez rycerzy zakonnych w roku 1256. Nie zachowały się jednak żadne jego pozostałości, nie wiadomo więc nic na temat dokładniejszej lokalizacji osady. W 1335 roku Krzyżacy zbudowali mały, drewniany zamek, wpisując warownię w ciąg umocnień chroniących przed najazdami Litwinów. Obiekt powstał u ujścia rzeki Węgorapy (niem.: Angerapp) do jeziora Mamry. 30 lat później został on zniszczony przez wojska litewskie, zakonnicy wnieśli jednak nową twierdzę, tym razem już murowaną, położoną 2 kilometry dalej. Zamek nazwano Angerburg. Wkrótce wokół niego zaczęło kwitnąć osadnictwo. Lokowana tu mieścina rzemieślnicza, nosząca nazwę Angeraw, już na przełomie XIV i XV wieku uzyskała prawa miejskie, aczkolwiek na krótko, podupadając wskutek przetaczających się przez te rejony wojen. W XVI stuleciu w jej pobliżu powstała Nowa Wieś, która w 1571 roku otrzymała od księcia pruskiego Albrechta Fryderyka Hohenzollerna prawa miejskie, przy okazji zmieniając nazwę na Angerburg (tak jak zamek).

fot. Mazury24.eu

W kolejnych trzech stuleciach miasto rozwijało się ze zmiennym powodzeniem, pozostając pod zarządem państwa pruskiego i doświadczając typowych dla tamtych czasów problemów, takich jak pożary, epidemie dżumy czy najazd tatarski w 1656 roku. Istotnym wydarzeniem, o którym pamięć zachowała się do dziś, był dwukrotny (1734 i 1736 r.) pobyt na tutejszym zamku króla Stanisława Leszczyńskiego. Aczkolwiek nie były to stricte królewski wizyty –  monarcha był w trakcie ucieczki z kraju, przegrawszy wojnę o tron z Augustem III Sasem, do czego doszło w wyniku zbrojnej interwencji Rosji, Austrii i Saksonii.

fot. Mazury24.eu

Istotny rozwój miasta nastąpił na przełomie XIX i XX wieku, co miało związek m.in. z budową połączeń kolejowych i dróg, a także lokalizacją koszar. W czasie I wojny światowej w okolicach toczyły się krwawe starcia, miasto zostało zdobyte przez Rosjan, a następnie odzyskane przez Niemców. II wojna początkowo omijała te ziemie. Stanowiły one integralną część III Rzeszy, a Niemcy czuli się tu tak pewnie, iż w pobliskich Mamerkach ulokowali bunkry Kwatery Głównej Niemieckich Wojsk Lądowych. Wojenna pożoga przyszła dopiero w styczniu 1945 r. Miasto zostało zbombardowane, a później zdobyte przez Armię Czerwoną. Polskie władze przejęły je władanie cztery miesiące później, zastając na miejscu morze ruin. Wtedy też Angerburg został przemianowany na Węgobork, a w 1946 r. stał się Węgorzewem.

W Węgorzewie znajdują się liczne zabytki, stanowiące pamiątkę burzliwych dziejów. Należą do nich między innymi:

• Zamek krzyżacki z końca XIV wieku. Po tatarskim najeździe odbudowany w stylu barokowym, później jeszcze raz podniesiony z ruin po II wojnie światowej. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych i nie jest udostępniony do zwiedzania, jego mury można jednak podziwiać z zewnątrz.
• Kościół św. Piotra i Pawła wniesiony z czerwonej cegły na początku XVII wieku, w stylu późnego gotyku. Wewnątrz znajduje się cenny ołtarz oraz najstarsze na Mazurach organy (1647 r).
  

  Kościół św. Piotra i Pawła (fot. Mazury24.eu)

• Ratusz z XIX wieku, od 2000 roku będący siedzibą Rady Miejskiej oraz Urzędu Stanu Cywilnego
• Kamieniczki z XIX wieku przy ul. Teatralnej, Zamkowej, Pionierów i pl. Wolności.

Oprócz tego wymienić można jeszcze pochodzące z XIX wieku: budynek dworca kolejowego, czy siedzibę szkoły podstawowej nr 1 (dawny garnizon). Zabytkowy jest też główny budynek Muzeum Kultury Ludowej, prezentującego dzieła sztuki i zbiory etnograficzne będące pamiątką po wszystkich grupach etnicznych zamieszkujących te tereny. Będąc tu, warto też odwiedzić pobliski Park Etnograficzny nad Węgorapą – skansen z przykładami tradycyjnego budownictwa mazurskiego, będący jedną z ciekawszych atrakcji Węgorzewa.

Większości osób Węgorzowo kojarzy się jednak nie z zabytkami, lecz przede wszystkim żeglarstwem. Nic dziwnego. Miasto nazywane jest niekiedy północną bramą Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich, wiodącego stąd w kierunku południowym, liczącego ponad sto kilometrów i obejmującego ponad 20 przepięknych jezior.

Kompleks Mamry (j.Kisajno)

W samym centrum miasta zlokalizowany jest kompleks, w skład którego wchodzi kilka przystani, w tym Port Keja, Port ZHP, Ekomarina, a także port Żeglugi Mazurskiej, z którego można wypłynąć w rejs statkiem wycieczkowym. Powstały one na Węgorapie. Szlak wodny prowadzi stąd w stronę jeziora Mamry, położonego niespełna 2 kilometry dalej. Aby do niego dopłynąć, żeglarze opuszczają Węgorapę (która tuż za portem zaczyna meandrować) i kierują się na południe przez kanał Węgorzewski, liczący 920 metrów przesmyk przekopany w drugiej połowie XVIII wieku, a później wielokrotnie modernizowany (m.in. w ostatnich latach z wykorzystaniem funduszy unijnych). Położna między kanałem i zakolami rzeki wyspa, a także tereny znajdujące się bliżej jeziora, są obszarem cennym przyrodniczo i miejscem bytowania dzikiego ptactwa.

statek Żeglugi Mazurskiej na kanale węgorzewskim (fot. Mazury24.eu)

Nad brzegiem jeziora Mamry znajduje się plaża miejska, stanowiąca popularne miejsce wypoczynku. Tutaj też odbywają się imprezy muzyczne, takie jak lipcowy Mamry Festival dla fanów muzyki elektro-techno. Warto w tym miejscu wspomnieć, że Węgorzewo przez słynęło z festiwalu Seven, na którym występowały zespoły grające ciężkie odmiany rocka, jednak od czasu jego ostatniej edycji minęło już kilka lat.

część kompleksu Mamry

Samo jezioro Mamry jest jednym z akwenów tworzących rozległy kompleks o tej samej nazwie, w skład którego wchodzą także jez. Kisajno, Dargin, Kirsajty, Święcajty, Dobskie i Łabap. Łącznie mają one 104 kilometry kwadratowe powierzchni,  są więc drugim największym w Polsce zbiornikiem śródlądowym (po Śniardwach). Niegdyś każde z nich było osobnym jeziorem, ich wody podniosły się jednak i zlały w jedną całość po wybudowaniu zapory na Węgorapie.

wyspa Upałty (j.Mamry)

Spodobał Ci się artykuł? Udostępnij go: